Sizin için uygun satış danışmanını arıyoruz
Loading...
BLOG
Aks Ne Demektir, Ne İşe Yarar?
Eklenme Tarihi:
01 Aralık 2023
Aks Nedir?
Bir araba birbiriyle uyumlu halde çalışan sayısız parçanın düzen ve performans içerisinde çalıştığı bir sistemdir desek yanlış olmaz. Bunlar içerisinde yer alan aks araç için oldukça önemli bir parça olmakla beraber aracın ilerleme ve dönüşlerinde kritik öneme sahip olan bir yapıdır. Bu içerikte aks nedir, ne işe yarar, diğer adları nelerdir, arızalanması durumunda yapılacak olanlar, ömrü ne kadardır ve kaç tane aks bir araçta yer alır gibi çeşitli soruların yanıtlarını tüm detayları ile bulabilirsiniz.
Aks, tekerlerin döndürülmesi için aracın ağırlığına yardımcı olan bir uzun çubuk veya şaft denilebilir. Aks oldukça yaygın bir bileşen olmakla beraber tüm araçlarda bulunur ve 3 ana biçimi vardır; ön, arka ve yan.
Araç içerisinde anahtar bir bileşen olan akslar, tekerleklere merkezi olarak bağlıdır. Genel olarak tekerlekle beraber dönen bileşenler aracın kontrolüyle direkt olarak alakalıdır ve bu konuda eylem gerçekleştirirler.
Aks Çeşitleri Nelerdir?
Aks bir tane olmayıp 3 farklı biçimdedir. Araçların tipine göre farklı özelliğe sahip olurlar ve bu özelliklerle beraber de çeşitlenirler. Başlıca aks çeşitleri şunlardır:
- Tam Serbest Yüzücü Aks
- Yarım Serbest Aks
- 3 Çeyrek Serbest Aks
Tam Serbest Yüzücü Aks
Diğer ask çeşitlerinde yükle ilgili taşımalarda farklı biçimler bulunsa da tam serbest yüzücü aksine beraber alışılmış biçimde ki diferansiyelden tekerleği döndürmek için gelen hareket tekerleğe iletilir. Burada yük genel olarak tekerleği değil tekerleğin göbeği tarafından üstlenilir.
Yarım Serbest Aks
Yarım serbest her araçta bulunan bir aks tipi değildir. Çekişin güçlü olduğu araçlarda sıklıkla kullanılır. Bu sebeple genellikle kamyonet ve 4 çarpı 4 araçlarda yarım serbest aksa rastlanılır. Bazı otomobillerde de yarım serbest aks kullanılmaktadır.
3 Çeyrek Serbest Aks
Bu aks tipinde uç kısmı diğer açılardan farklıdır. 3 çeyrek serbest aks olarak adlandırılan milde uç kısmı konik biçimdedir. Tekerleğe direkt bağlı değildir ve bağlantısında cıvatalı olarak kullanılır.
Aks Ne İşe Yarar?
Akslarının ne işe yaradığını öğrenmeden önce bir aracın basit bir biçimde motordaki gücün tekerlere aktarılması ile harekete geçtiğini ön plana almak gerekir. Tekerlere aktarılan bu güç yalnızca motordan değil ara bağlantıdaki parçaların da yardımıyla aktarılmaktadır. Arkadan itişli araçlarda motordan üretilen güç ilk olarak şanzımana, şanzımanda ise gelen güç torka ve torba biçiminde kardan miline iletilmektedir. Bunun ardından diferansiyel sistemi sayesinde akslara iletilen bu tork sonrasında da tekerlere aktarılır. Yani kısacası gelen Torku tekerlere ileten bileşen son aşamada akslardır.
Motorlu binekler için olmaz ise olmaz olan akslar farklı isimlerle de anılmaktadır. Bu isimleri yazının ilerleyen bölümlerinde bulabilirsiniz. Bunun dışında oldukça güçlü olması gereken akslar direkt olarak çelikten üretilmektedir. Bu sayede aracın iletiminde metal veya saç gibi daha düşük dirençli maddeler yerine çelik kullanarak aracın performans stabilizasyonundan emin olunmaktadır.
Yukarıda bahsettiğimiz gibi ön, arka ve yan olmak üzere 3 tane olan aks biçimleri de genelde ön ve arka olmak üzere iki ile sınırlı olabilmektedir. Bu ön ve arka akslar direkt olarak diferansiyel sistemde dişli yapıyla iletişimde bulunmaktadır.
Aks içerisinde de aks kafası, aks rulmanı ve aks keçesi gibi yapılar yer almaktadır.
Aks Diğer Adı Nedir?
Diferansiyel sistemden çıkan hareketi tekerlere ileten çelik mil yani aks halk arasında dingil olarak da adlandırılmaktadır. Bu adlandırmanın temel sebebi daha ilkel yapılara dayanmış olup argoda da karşılığı olan bir kelimedir. Destekleme elemanı olan aks hemen hemen tüm sistemlerde en sağlam yapı taşlarının arasında yer alır.
Aks İngilizce dilinde axle, axle shaft ve driveshaft olarak çeşitli adlandırmalara da sahiptir. Dilimizde mil olarak da kimi zaman adlandırıldığı görülür. Shaft kelimesi dengeli kelimesinin karşılığı olarak sözlüklerde yer alır.
Aks Bozuk Olursa Ne Olur?
Aks sürüş için oldukça kritik bir parça olduğundan dolayı sürüş esnasında arızası direkt olarak anlaşılacaktır. Özellikle aks kırılması durumlarında çok ciddi kaza potansiyeli taşıyan araç kontrol kaybı, dönüşlerde farklı eğilimler ve aracın tamamen durması gibi durumlar ile karşılaşma ihtimali bulunur. Bu sebeple aks bozulması veyahut da farklı diğer arızaları ihmal edilmemeli en kısa sürede onarım olmalıdır. Aksi takdirde sadece maddi değil manevi kayıpları da beraberinde getirebilir.
Aksın bozulmasının önüne geçmek adına yapılabilecek en önemli şey sürekli olarak aracı bakım ve kontrole götürmektir. Alkışlar bu süreç içerisinde profesyoneller tarafından test edilerek dayanıklılığı ve mevcut durumu hakkında fikir verecektir. Bunun akabinde ise yapılacak müdahalelerle beraber eğer bir sorun varsa daha büyük sorunların önüne geçmek adına gerekli onarım sağlanabilir.
Aksın ilk arızalanma durumlarında aracın bir tarafa doğru haddinden fazla ivmelendiği hissedilebilir. Bu durum genel olarak aracın sağa veya sola çekmesi tabirleri ile ifade edilmekte. Bu gibi durumlarda çok beklemeden aracı durdurup kontrol etmek gerekmekte. Aksın sağ veya sol tarafından kırık olma ihtimalinden veya aksta bir yanılmadan bahsetmek mümkün olur. Diğer bir ihtimal ise aksın gevşek olmasıdır. Bu durumda yapılması gereken şey aksın sıkılması olacaktır ve uzun bir süreç değildir hızlıca bir araç servisinde halledilebilir onarım tipidir. Aksin kırılması durumunda daha farklı onarım tiplerine hatta parça değişimine gitmek süreç içerisine eklenebilir.
Aks Arızası Neden Olur
Belli başlı sebeplerle akslarının arızalanma durumunun önü açılabilmektedir. Bunun önüne geçmek adına bu sebeplerden haberdar olmak ve önlem alarak hareket etmek gerekir. Bu bölümde belli başlı aks arıza sebeplerine yer verilmekte.
Başlıca sebepler:
- Ağır Trafik Kazası,
- Araç Tekerlerine Millilerde Aşırı Zorlanma Sonucu Oluşan Aşınma
- Uygunsuz Aks ile Tamir Sonucu Uyumsuz Hareketlenme
Olarak sıralanabilir.
Bunları fark etmenin birden fazla yolu bulunmaktadır. Araç çok yüklenirse ve dönüşlerde aks tarafından gıcırtı gelirse, her dönüşte gıcırdama sesi gelirse, dönüşlerde araçta titreme oluşuyorsa, dönüşlerde çıt sesi çıkarsa, dönüşlerde yanık kokusu geliyorsa veya duman çıkarsa aks arızası olduğuna dair şüphelenmek ve kontrol ettirmek akıllıca olacaktır.
Aks Nerede Bulunur?
Aks veya diğer adıyla dingil tekerlek aksamındaki tekerlek göbeği ile tekerlek jantı arasında yer almaktadır. Tam bir ara parçadır, tekerlek ile tekerlek göbeği arasındaki bağlantıyı sağlar. Bu sebeple bulunması oldukça kolaydır, birden fazla küçük parçadan oluşmadığı için onarım ve tamirlerinin çok kompleks olmayacağı durumlarda hızlıca tamir edilebilir veya değiştirilebilirler.
Araç üzerinde genel iç iskelet çıkartılırken aks ya da diğer adıyla dingil parçasına rastlamak mümkündür. Araç iskelet görsellerini gören bir kişi kesinlikle daha önce aksı da görmüştür.
Aks Da Boşluk Olursa Vuruntu Yapar Mı?
Aks da boşluk olursa vuruntu yapar mı sorusu sıklıkla sorulsa da boşluğun neden olduğu göz ardı edilmektedir. Vuruntu sesi genellikle aksdaki boşluktan değil aks kafasının kullanıla kullanıla yıpranması sonucu oluşan aralıktan sebepledir. Boşluk aksta değil aks kafasındadır. Yıpranan baş değiştirilmediği sürece vuruntu sesi devam edecektir. Bununla beraber aracın dengesini ve sürüşünü de etkileyecektir. Tekerleklere tam olarak hakim olmak isteniyorsa aks sağlığı ve bakımı ön planda tutulmalıdır.
Vuruntu sesi genellikle kalkışlarda, vites değişimlerinde, gaz pedalına normalden fazla basıldığında karşılaşılabilir bir durumdur. Aks kafasının değişmesi veyahut da yanlış montaj, gevşemenin önüne geçilmesiyle vuruntu sesinden kurtulunabilir.
Aks'ın Ömrü Ne Kadardır?
Bir araba için nasıl ömür biçilemiyorsa ve aracın bakımı ve sürücüyle doğru orantılı olarak bu süreç artıp azalabiliyor ise aks için de durum birebir aynısıdır. Belli bir süresi olmayan aks kimi zaman birkaç ekşi ay içinde arızalanabiliyorken kimi zaman da 5-6 yıl boyunca hiç sorun çıkarmadan kullanılabilmektedir.
Araçlardaki hemen hemen tüm parçalar için bu durum geçerlidir. Dış etkenlere aşırı bağlı olmayan parçalarda aracın kullanımı ve maruz kaldığı stres parça ömrünü belirler. Bu sebeple aracın düzenli bakıma gitmesi ve onarımlarının zamanında yapılması aks gibi tüm parçalarının ömrünü de artıracaktır.
Bir Arabada Kaç Tane Aks Bulunur?
Araç tipi fark etmeksizin tüm araçlarda toplam olarak 2 adet aks bulunmaktadır. Diferansiyel sistemle eşlenik olan bu parçalar sol ve sağ tarafta olacak şekilde 2 adettir, 4 tekere de bu sayede etki edebilmektedir. Yapısındaki keçe, rulman ve körüklerle beraber iş görür.
Yazar : Çetaş
Arkadan İtişli Araç Ne Demektir?
Araçlarda sürekli olarak duyduğumuz arkadan itiş ve dört tekerden çekiş gibi kavramlardan birine bu içerikte detaylandırma yapılmıştır. Bu içerikte arkadan itişli araç ne demektir, alırken nelere dikkat etmek gerekir ne gibi özellikleri bulunur de...
Ekleme Tarihi:
19.10.2023
Coilover Nedir? Ne İşe Yarar?
Coilover, araç tutkunlarının heyecanını ve merakını tetikleyen bir sürüş konseptidir. Bu teknoloji, adrenalin tutkunları için adeta bir heyecan kaynağıdır. Otomobilin süspansiyon sistemine entegre edilen bu özel yapı hakkında daha fazla detayı içe...
Ekleme Tarihi:
19.10.2023
